Analiza ukrajinskog tržišta novih automobila na kraju januara ove godine je ukazala na podatak od istorijskog značaja: Prvi put se desilo da nije prodat nijedan automobil domaće marke ZAZ!
Oni koji bolje poznaju automobilska zbivanja znaju da skraćenica ZAZ označava kompaniju Zaporoški automobilski zavod, kompaniju proslavljenu po legendarnom Zaporošcu.
Istorija ZAZ-a je počela 1863. godine kada je pruski useljenik Abraham J. Koop otvorio četiri male radionice za proizvodnju poljoprivrednih mašina i opreme.
Koop je pripadao zajednici Menonita, hrišćanske protestantske grupe koja je 1789. godine prihvatila poziv ruske carice Katarine II Velike i naselila koloniju oko današnjeg ukrajinskog grada Zaporožja.
Nakon oktobarske revolucije mnogi Menoniti su emigrirali jer je njihova imovina postala plen novih komunističkih vlasti. Tako je i radionica Abraham J. Koopa nacionalizovana i preimenovana u "Kommunar", firmu koja će do 1952. godine napraviti skoro 130 hiljada kombajna na bazi američkog Caterpillara.
Početkom 50-ih godina sovetske vlasti su zamislile da Kommunar iz Zaporožja bude fabrika u kojoj će se praviti "socijalistički narodni auto".
Godine 1961. kompanija je preimenovana u "Zaporoški automobilski zavod" (ZAZ), skoro uporedo s početkom proizvodnje legendarnog Zaporošca ZAZ-965.
Ovaj automobil nije krio bliskost s Fiatom 600, izgledom je bio skoro identičan do B-stuba, sa nešto dužim "repom" i otvorima na bokovima zadnjih blatobrana za hlađenje V4 motora.
Pet godina kasnije (1966) stigao je moderniji ZAZ-966, Zaporožac poznat i na našim prostorima, kome je dizajnerski uzor bio NSU Prinz.
Najzad, 1979. počela je proizvodnja modela ZAZ-968M. Od 1961. do 1994. godine, fabrika u Zaporožju je proizvela 3,4 miliona Zaporožaca sa vazdušno hlađenim motorima u repu.
Malo pre raspada SSSR-a, ZAZ je 1987. godine počeo proizvodnju hatchbacka Tavria (ZAZ-1102) koji je imao tečno hlađeni motor napred.
U post-sovjetskoj eri, fabrika je proizvodila automobile po licenci azijskih partnera (Daewoo, Chevrolet, Chery), čak i raritetne Lade Samare Tarzan. Zbog finansijskih i organizacionih teškoća, obim proizvodnje je postepeno opadao, da bi tokom 2014. godine svega 3,5 hiljade automobila izašlo s proizvodne trake.
Konačno, u decembru 2017. je prestala montaža najnovijih modela ZAZ-a (Lanos, Sens, Chance, Vida) koji su nastali kao derivati Daewoo limuzina Lanos i Aveo. Prošle godine je počeo stečajni postupak nad kompanijom dok su trgovci rasprodavali zalihe.
Najzad, u januaru 2019. godine prvi put se desilo da nije prodato ni jedno vozilo ZAZ što je analitičare navelo na zaključak da su sve zalihe iscrpljene, a marka definitivno iščezla s automobilske mape sveta.
Izvor: Radiosarajevo.ba
Foto: arhiva Autoblog.rs / ZAZ
