Izložba "Sto godina automobila u
srpskoj vojsci" otvorena je juče ispred
Vojnog muzeja na Kalemegdanu.
Autori izložbe koju je otvorio državni sekretar Ministarstva odbrane Zoran
Jeftić su potpukovnik Ivan Mijatović, kapetan Dalibor Denda i Bratislav
Petković, a ona obuhvata hronološki prikaz upotrebe automobila od 1908. godine
do danas, kao i eksponate vozila i motocikala koji su korišćeni u vojsci ili su
još u upotrebi. Izloženo je 18 eksponata, od kojih pet motora i 13 motornih
vozila.
Automobili su prvi put upotrebljeni u oružanim snagama u leto 1901, na
manevrima održanim u zapadnoj Pruskoj, dok je motorna vozila u ratu prva
upotrebila Rusija 1905. godine. Iste godine je u zaključak generalštabne
komisije, koja je sastavljala program naoružanja i opremanja srpske vojske,
unet prvi predlog da se nabave teretni automobili za njene potrebe.
To pitanje je 1907. godine ponovo pokrenuo pukovnik Damjan Vlajić, koji je
1906. bio predsednik komisije srpskog Artiljerijskog komiteta za nabavku novih
topova. Visoki ofocir samoinicijativno je uputio ministru vojnom širi referat o
potrebi dopune naoružanja i modernizacije.
Pozivajući se na činjenicu da su u svim naprednijim armijama usvojeni
automobili, ukazao je da bi zbog slabo razgranate železničke mreže i oskudice u
zaprežnim sredstvima, taj napredak tehnike srpskim snagama dobro došao.
Zakonsku osnovu za uvođenje automobila kao transportnog sredstava u Srpsku
vojsku predstavlja ukaz kralja Petra Karađorđevića od 15. septembra 1908.
godine, po kojem su se komorska kola propisana formacijom vojske mogla zameniti
automobilima.
Prvi vojni teretni automobili u Srbiji kupljeni su od švajcarske firme
''Arbenc'', a Srpska vojska bila je prva armija koja je upotrebila automobile
za brzi prevoz trupa do ugrožene linije fronta u jesen 1913. godine, u toku
albanske pobune.
Tokom 1915. godine formirana je i posebna Automobilska komanda, u kojoj su bila
334 vozila, a vozila koja su preostala posle Prvog svetskog rata bile su osnova
za formiranje autojedinica Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca, odnosno kasnije
Kraljevine Jugoslavije.
U Rakovici je krajem 1940. godine počela da radi prva domaća fabrika automobila
i to proizvodnjom kamiona ''praga RN'', prema češkoj licenci.
Na Kalemegdanu je izložen i blindirani automobil marke
"Mercedes-Benc" iz 1978. godine koji je koristio Josip Broz Tito, kao
i njegov lični automobil Rols Rojs "fantom V" iz 1960. godine.
Izložba na kojoj je predstavljena istorija automobilizma u sprskoj vojsci biće
otvorena do kraja meseca.
Izvor : Tanjug
